Een gesprek met bulthaup's fineermeester Johann Paintmeier
Tekst: David Baum - Foto's: Heji Shin & Stijn Vereeken
Een gesprek met bulthaup's fineermeester Johann Paintmeier
Tekst: David Baum - Foto's: Heji Shin & Stijn Vereeken
Johann Paintmeier wist al als kleine jongen dat hij later met hout wilde werken. Zijn jongensdroom kwam uit: als fineermeester selecteert hij het allerbeste hout voor de keukens van bulthaup. Bijvoorbeeld dat van een twee eeuwen oude eik. Spiegelglad of juist ruw en ongepolijst.
Een zomerbriesje, gelach. Bij de bulthaup fabriek in Aich (Beieren, Duitsland) verlaten de medewerkers het pand. Het weekend begint! Alleen in de productiehal staat nog één man, verdiept in zijn werk. Het is Johann Paintmeier, verantwoordelijk voor de selectie van fineren. Hij is een meester in zijn vak met een passie voor zijn werk en voor het materiaal hout.
Fineermeester Johann Paintmeier
Bijna liefkozend laat hij zijn hand over het hout gaan dat voor de fineren wordt gebruikt. "Hier, voel maar eens .. ", zegt hij, en steekt ons een stuk fineer toe met een opvallende nerfstructuur, compleet zwart van kleur. "En ruik er maar eens aan!"
Dat ruikt echt bijzonder. Wat is dat? En waarom is het zo zwart?
Dit is iets heel bijzonders; hout dat afkomstig is van een veeneik. Het is zo'n 2000 jaar oud. Niet lang geleden kregen we een partij veeneikenhout dat volgends de C14-datering 2970 jaar oud is.
Welke bijzondere eigenschappen heeft hout van de veeneik?
"Wat als eerste opvalt is natuurlijk de kleur. Maar ik ben vooral gefascineerd door het bijzondere verhaal rond dit hout. We hebben maar 14 klanten die met recht kunnen beweren dat ze een keuken van veeneik hebben. Het is een zeldzaamheid dat je hout van dit type vindt dat na zo'n lange tijd in het veen nog bruikbaar is. Het hout mag niet in contact zijn gekomen met zuurstof, dan gaat het rotten. Voor zover ik weet kan enkel eikenhout zo lang overleven in het veen, eikenhout is super stabiel."
Welk soort mensen houdt van veeneik?
"Ik ben bij een klant geweest die een keuken had van veeneik en hij was precies het soort man dat ik me bij een dergelijke keuze had voorgesteld. Een uitgesproken man die houdt van bijzondere dingen."
Beeld: Keuken in veeneikfineer in Elsene, uitgevoerd door Structure Plus, exclusieve bulthaup partner in Ukkel.
Hoe moet ik me het fineerproces voorstellen? De boomstam wordt eerst gekookt, niet?
"Ja, precies. De stam wordt eerst bij 50 of 60 graden, afhankelijk van het soort hout een paar dagen ondergedompeld in heet water, om er voor te zorgen dat het onbeschadigd blijft bij het in plakken snijden. We hebben speciale fineermessen die dat werk doen."
"Eén van de belangrijkste momenten is de juiste selectie maken als het fineer uiteindelijk in de productie beland. We maken keukens voor onze klanten op maat en daarvoor moeten we het beste hout vinden en diverse lengtes aanschaffen die perfect passen bij het eindproduct. Dat is een spannende zoektocht die veel zorg en aandacht vergt."
U bent in 1995 bij bulthaup komen werken. Wist u toen al dat u zich zo intensief zou gaan bezig houden met fineer?
"Dat heeft zich geleidelijk ontwikkeld. Uit mijn voorgeschiedenis bleek al wel dat ik goed uit de voeten kan met hout. Met hout ben je nooit uitgeleerd. Je moet het besef hebben dat elke book uniek is en dat je hout individueel moet behandelen. Ik heb het vak geleerd van een meubelmaker van de oude stempel. Eigenzinnig maar een echte vakman. Van hem heb ik geleerd hoe je hout selecteert. En hij heeft me ook geleerd om hout en het verhaal achter het materiaal te leren kennen en waarderen. Ik heb nooit zomaar eenstuk hout weggegooid en hij heeft me daarin altijd gesteund."
"Een andere belangrijke leermeester van mij was een ebenist, een schrijnwerker die werkt met ebbenhout. Die woont in de buurt van Milaan en heeft gewerkt voor ontwerpers als Ettore Sottsass maar ook voor de paus. Hij is zelf een beetje een paus in zijn vak. Wat hij maakt is echt kunst. Inmiddels is hij ruim over de 90."
Wat zou u willen doorgeven aan de volgende generatie als het gaat om de omgang met bossen, met hout?
"Het respect. Het bos is een wereld op zich. Daar ontdek je telkens nieuwe dingen."
Tekst uit interview van David Baum in bulthaup culture 1.
Beelden Johann Paintmeister door Heji Shin.
Beelden keuken in veeneik door Stijn Vereeken.
Keuken in veeneik uitgevoerd door Structure Plus, exclusieve bulthaup partner in Ukkel.